De stelselfunctie Traceerbaarheid biedt de middelen voor tracering en tracking in het proces van dataverstrekking en dataverbruik/gebruik. Het biedt daardoor de basis voor een aantal belangrijke functies, van identificatie van de lijn van gegevens tot auditbestendige logboekregistratie van transacties.

In de context van traceerbaarheid worden ook termen als lineage en provenance gebruikt. Deze drie termen hebben subtiel verschillende betekenissen die allen betrekking hebben op de inzichtelijkheid in de herkomst, totstandkoming en het gebruik van data. Traceerbaarheid richt zich op het volgen van van gegevens door ketens, lineage richt zich meer op de bewerkingen die de data hebben ondergaan en provenance richt zich meer op de betrouwbaarheid en authenticiteit van gegevens. Binnen FDS maken we geen onderscheid tussen traceerbaarheid, lineage en provenance en vatten we elk van deze vormen onder de stelselfunctie Traceerbaarheid.

Een standaard voor traceerbaarheid (gericht op provenance) is de PROV familie van standaarden.

Meer lezen

De stelselfunctie Traceerbaarheid is gebaseerd op het Data Provenance and Traceability Building Block zoals beschreven in het OPEN DEI design principles position paper on Resources.

In de Blueprint van het Data Spaces Support Centre is traceerbaarheid ondergebracht in het Building Block Provenance and Traceability.

Traceerbaarheid binnen FDS

Afnemers binnen het FDS maken gebruik van gegevens die ze verkrijgen via FDS om wettelijke taken uit te voeren. Om te kunnen verantwoorden welke gegevens zijn gebruikt, dient uitwisseling binnen het FDS traceerbaar te zijn. Concreet kan dit betekenen dat voor een verantwoorde verwerking nodig is dat:

Inzichtelijk is wanneer welke gegevens zijn afgenomen en voor welke verwerking de afnemer deze gegevens heeft gebruikt.
De aanbieder inzichtelijk maakt hoe geleverde gegevens tot stand zijn gekomen en welke zekerheden er aan de gegevens zijn te ontlenen, bijvoorbeeld dat geboortegegevens van een persoon zijn ontleend aan een Nederlandse geboorteakte of aan een eigen verklaring door de betrokkene.
Inzichtelijk is welke eerder geleverde gegevens zijn gecorrigeerd. Indien gegevens bij een aanbieder worden gecorrigeerd, dient een afnemer effectief te kunnen bepalen of hij betreffende gegevens heeft gebruikt in handelingen (in het bijzonder handelingen met rechtsgevolgen). De afnemer dient deze handelingen immers mogelijk te herzien. Zie ook notificeren onder de stelselfunctie Dataservices.
Voor een betrokken persoon dient inzichtelijk te zijn welke (persoons)gegevens wanneer door een aanbieder aan welke afnemer is geleverd, in welke verdere verwerkingen de gegevens zijn gebruikt, voor welk doel (doelbinding) en onder welke grondslag.

De mate van het benodigde inzicht is afhankelijk van het soort verwerking. Voor welke termijn het genoemde inzicht beschikbaar dient te blijven is afhankelijk van het gebruik. Aanbieder en afnemers stemmen dit met elkaar af daar waar ze van elkaar afhankelijk zijn. Mogelijk kunnen binnen FDS afspraken worden gemaakt om bijvoorbeeld gradaties of typeringen van traceerbaarheid te onderscheiden en/of de mate van traceerbaarheid te standaardiseren.

Daar waar sprake is van de inzet van een verwerker zoals benoemd in de stelselfunctie Identiteit is dit inzichtelijk.

Voor traceerbaarheid benodigde gegevens worden, onder andere, geregistreerd in logboeken. Beschikbare standaarden voor deze logboeken zijn:

FSC logging als transactielog
Standaard logboek dataverwerkingen

Een centrale rol binnen de traceerbaarheid vormt de datadeelrelatie die wordt gebruikt om de gegevens uit te wisselen:


Traceerbaarheid binnen FDS

Om beschikbaar te hebben welke gegevens zijn gebruikt in een verwerking kunnen afnemers een kopie bijhouden van door een aanbieder geleverde gegevens, bijvoorbeeld in een berichtenlog. Veelal biedt een aanbieder niet de mogelijkheid om gegarandeerd exact eerder geleverde gegevens opnieuw op te kunnen vragen, bijvoorbeeld omdat er geen afdoende gegarandeerde bewaartermijn is of omdat na een correctie eerder geleverde gegevens niet meer reproduceerbaar zijn. Indien daar behoefte aan bestaat kunnen binnen FDS mogelijk afspraken worden gemaakt om inzichtelijk te maken of en hoe dataservices van de aanbieder kunnen worden ingezet om eerder geleverde gegevens te reproduceren.

Standaarden

Laatst gewijzigd December 19, 2024: Capability paginas naar stelselfunctie (db7a5c7)