00001 Basisstructuur

We gebruiken de Soft Infrastructure Building Blocks van OpenDEI als basis voor onze structuur
Door Kernteam FDS | | Concept |

Context en probleemstelling

Als Nederlands federatief datastelsel hebben we de Strategie van samenwerken. Dat betekent dat we verbinding nodig hebben en moeten ondersteunen. Het helpt als daar een herkenbare en eenvoudige structuur aan ten grondslag ligt. Dit wordt ook wel ‘structure follow strategy’ genoemd. Er zijn echter vele architecturen, architectuur frameworks en … fêtes rondom architecturen. Wat is wijs? Wat is herkenbaar? Wat zou grote verschillen kunnen overbruggen? En hoe blijven we buiten of ontwijken we ‘architectuur fêtes’?

Beslissingsfactoren

Overwogen opties

Besluit

We kiezen voor een Capabilities model gebaseerd op het OpenDEI building blocks model gecombineerd met een vijf lagen model gebaseerd op de NORA vijf lagen model en Archimate. We kiezen voor een Nederlandse vertaling en eigen bewoordingen. Tegelijk zorgen we ervoor dat de verbinding met de oorspronkelijke modellen heel zichtbaar en herkenbaar blijft.

Basisstructuur / Raamwerk

Het raamwerk / de basisstructuur wordt in het raamwerk voor ontwikkeling in samenwerking verder uitgebreid beschreven.

De basisstructuur is de ‘kapstok’ om alle ontwikkelingen en aspecten van het federatief datastelsel aan ‘op te hangen’. Het biedt een ’landkaart’ om aan te geven waar een bepaalde functionaliteit, functie, techniek zich bevindt. De verbinding naar omliggende zaken is als volgt te zien:

Basisstructuur als kapstok

Positieve gevolgen

  • De OpenDEI building blocks, bij ons capabilities genoemd, geven herkenbaarheid en verbinding naar Europese ontwikkelingen en initiatieven.
  • De capabilities bieden ook verbinding naar capabilities in andere Nederlandse initiatieven, aangezien ook zij ‘capabilities’ gebruiken. Hoe de verschillende capabilities zich tot elkaar verhouden kan nog wel verschillen en/of uitzoekwerk betekenen. Wij denken dat de OpenDEI building blocks bruikbare capabilities zijn.
  • De vijf lagen van ons model zijn duidelijk te verbinden met de vijf lagen van NORA en Archimate. Daarmee worden veel verbindingen duidelijk en eenvoudig.
  • Verbindingen zijn met deze basisstructuur eenvoudig, duidelijk en herkenbaar. Dat geeft de mogelijkheid om met vele initiatieven om het federatief datastelsel heen te verbinden. Dat sluit aan bij onze Strategie van samenwerken

Negatieve Consequences

  • We introduceren een nieuw raamwerk (framework) en dat zal daarom op moment van introductie nergens helemaal mee aansluiten. Dit vergt tijd en werk om verbindingen te maken en per verbinding te onderzoeken en aan te geven hoe relaties precies gemaakt kunnen worden. (We denken wel dat ons model zo herkenbaar en eenvoudig is, dat dit niet echt tot problemen zal leiden)

Pros en Cons van de oplossingen

Design Principles for Data Spaces by OpenDEI

De Position Paper: Design Principles for Data Spaces by the OpenDEI Workforce heeft al veel voorwerk en uitzoekwerk gedaan over datastelsels, oftewel Data Spaces. Dit raamwerk is dan ook al veel gebruikt voor Europees gerelateerde ontwikkelingen en initiatieven. Ook de samenwerking en vergelijk met IDSA en GAIA-X worden hierin benoemd.

Voor het federatief datastelsel is de vergelijking door Geonovum van groot belang en ook hier worden de ‘building blocks’ van OpenDEI gebruikt. In de Geonovum Verkenning Dataspaces wordt het OpenDEI model als ‘conceptueel model’ gebruikt voor de ‘quick-scan (zie H2.4).

OpenDEI building blocks

Voor de vergelijking van het federatief datastelsel helpt dit model vooral in de verbinding naar Europa en Europese ontwikkelingen en initiatieven. Aangezien dit een belangrijk gebied is voor het federatief datastelsel, is ook dit moment belangrijk.

NORA Vijflaagsmodel

In de NORA, de Nederlandse Overheid Referentie Architectuur, wordt het Vijflaagsmodel beschreven. Dit is de basis van veel overheidsarchitecturen en daarom erg herkenbaar. Tegelijk is het afwijkend van Archimate, welke ook veel gebruikt wordt (ook buiten de overheid).

NORA Vijflaagsmodel

Archimate

Archimate is een architectuur taal. Een visuele taal met een rijke set aan gegronde en doordachte mogelijkheden. Dit is een veelgebruikte basis voor architecturen, ook als deze ’niet-Archimate’ heten. De rijkheid van Archimate en volledigheid biedt veel mogelijkheden. Tegelijk is dat wellicht de zwakte; er is zoveel mogelijk … dat overzicht verloren gaat aan eigen succes.

Om vanuit het federatief datastelsel wel gemakkelijk verbinding te maken vanuit architecturen die (direct of indirect) gebaseerd zijn op Archimate, hebben wij in de basisstructuur daar duidelijk verbinding en overeenkomst gemaakt in de lagen.

Archimate 3.1 Full Framework

Capabilities

Veel architecturen kennen het woord ‘capability’, ‘bekwaamheid’, iets dat ‘het moet kunnen’. Dit komt voor in zowel TOGAF als in de NORA.

Daarnaast wordt bouwblok (building block) veel gebruikt in architecturen. Soms zijn het synoniemen, soms duidt het op verschillende zaken. Dit is (helaas) niet altijd duidelijk. Dat komt ook doordat het in verschillende architectuur frameworks verschillend gebruikt wordt.

In de basisstructuur / raamwork wordt ‘capability’ vooral op de bovenste laag van het vijflagen model gezien. Dit komt overeen met hoe capabilities in Archimate gebruikt worden.